Obrona Cywilna

Cele, zadania oraz organizacja obrony cywilnej

Obrona cywilna w Polsce stanowi system o sprecyzowanych zadaniach, strukturach i formach działania. Jest zespolona ze wszystkimi szczeblami administracji państwowej i samorządowej, podmiotami gospodarczymi (niezależnie od osobowości prawnej), organizacjami społecznymi oraz z całym społeczeństwem. Siłą obrony cywilnej jest jej powszechność, oznacza to, że wszyscy obywatele naszego kraju uczestniczą w ochronie grup ludzi, którzy znaleźli się w sytuacji zagrożenia.

Podstawy prawne funkcjonowania OC w Rzeczpospolitej Polskiej.

Podstawowe zasady organizacji i funkcjonowania obrony cywilnej określa międzynarodowe prawo wojenne, zwłaszcza Protokół dodatkowy I z 1977 r. do Konwencji Genewskich z 1949 r. o ochronie ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych, ratyfikowany przez Polskę dopiero 19 września 1991 r. jako 110 państwo, mimo że była jego współautorem i współinicjatorem.

Organizację oraz zasady przygotowania i realizację zadań obrony cywilnej regulują wewnętrzne przepisy każdego kraju. Normy międzynarodowego prawa wojennego mają zastosowanie przede wszystkim w okresie trwania konfliktu zbrojnego.

Wg. obowiązujących w Polsce unormowań prawnych, obrona cywilna jest elementem systemu obronnego kraju i stanowi kompleks przedsięwzięć:

• o charakterze planistycznym,
• organizacyjnym, szkoleniowym,
• inwestycyjnym,
• materiałowo technicznym i
• zaopatrzeniowym.

Przedsięwzięcia te są realizowane przez organa administracji rządowej i samorządowej oraz jednostki organizacyjne. 

Podstawowe cele i główne zadania OC w czasie pokoju i w okresie wojny 

Celem obrony cywilnej jest:

• ochrona ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej oraz dóbr kultury,
• ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny,
• współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych, zagrożeń środowiska i w usuwaniu ich skutków.

Zadania obrony cywilnej w czasie pokoju

• planowanie przedsięwzięć w zakresie ochrony przed skutkami działań zbrojnych zarówno ludności, jak i zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej oraz dóbr kultury
• wykrywanie zagrożeń i stwarzanie warunków do ostrzegania i alarmowania ludności
• przygotowanie schronów i ukryć dla ludności oraz utrzymanie ich w gotowości do użycia
• gromadzenie i przechowywanie indywidualnych środków ochronnych dla formacji obrony cywilnej i ludności
• wyposażenie formacji obrony cywilnej w specjalistyczny sprzęt ratowniczy, przyrządy i aparaturę do wykrywania różnego rodzaju zagrożeń
• systematyczne szkolenie w zakresie OC:
• kadr kierowniczych administracji rządowej i samorządowej,
• formacji OC
• ludności w ramach powszechnej samoobrony
• współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska, oraz usuwanie ich skutków

Decyzję o włączeniu sił obrony cywilnej do działań podejmują terenowi szefowie OC. 

Zadania obrony cywilnej w czasie wojny

• organizuje ewakuację ludności, zaciemnianie i wygaszanie oświetlenia
• organizuje i prowadzi akcję ratunkową, udziela pomocy medycznej poszkodowanym
• organizuje pomieszczenia i zaopatrzenie dla poszkodowanej ludności
• zaopatruje ludność w sprzęt i środki ochrony indywidualnej
• prowadzi likwidację skażeń i zakażeń
• pomaga w przywracaniu i utrzymaniu porządku w strefach dotkniętych klęskami
• pomaga w budowie i odbudowie awaryjnych ujęć wody pitnej
• pomaga w ratowaniu żywności i innych dóbr niezbędnych do przetrwania
• udziela doraźnej pomocy w grzebaniu zmarłych

Obowiązki i uprawnienia organów państwowych, samorządowych i organizacji społecznych.

Centralnym organem właściwym w sprawach obrony cywilnej jest Szef Obrony Cywilnej Kraju, którego na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji powołuje prezes Rady Ministrów. Do zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju należy:

• przygotowanie projektów założeń i zasad działania obrony cywilnej,
• ustalenie ogólnych zasad realizacji zadań obrony cywilnej,
• koordynowanie przedsięwzięć i sprawowanie kontroli nad realizacją zadań obrony cywilnej przez naczelne organa administracji, terenowe organa administracji rządowej i organa samorządu terytorialnego, a także
• sprawowania nadzoru nad odbywaniem zasadniczej służby w obronie cywilnej.

Terenowymi organami obrony cywilnej w administracji rządowej i samorządowej są Wojewodowie, starostowie, wójtowie oraz burmistrzowie i prezydenci miast jako szefowie obrony cywilnej województw, powiatów i gmin. 

Do zakresu ich działania należy kierowanie oraz koordynowanie przygotowań i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej przez instytucje państwowe i samorządowe, podmioty gospodarcze i inne jednostki organizacyjne działające na ich terenach. Szefowie Obrony Cywilnej województw i gmin wykonują zadania obrony cywilnej przy pomocy podległych im urzędów oraz powołanych w ich strukturach specjalistycznych komórek organizacyjnych:

• w województwach - przy pomocy Wojewódzkich Inspektorów Obrony Cywilnej i Wydziałów Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności itp,
• w miastach powyżej 40 tys. mieszkańców - Miejskich Inspektoratów Obrony Cywilnej, Wydziałów Zarządzania Kryzysowego itp.
• w pozostałych gminach - pracowników do spraw obrony cywilnej.